Ο Ναπολέων Βοναπάρτης (Napoléon Bonaparte/Ναπολέων "Μποναπάρτ") (15 Αυγούστου 1769 — 5 Μαΐου 1821) ήταν Γάλλος στρατηγός και Αυτοκράτορας της Γαλλίας (ως Ναπολέων Α΄) επικληθείς Μέγας. Θεωρήθηκε στρατηγική και κυβερνητική μεγαλοφυία, ιδρυτής Βασιλικής δυναστείας, (Βασιλικού Οίκου), καταλυτής αλλά και θεμελιωτής ευρωπαϊκών Βασιλείων και Χωρών στα οποία και άφησε βαθιά χαραγμένη τη σφραγίδα της προσωπικότητάς του.
Ο Ναπολέων γεννήθηκε στην πόλη Αιάκειο στην Κορσική, μόλις ένα χρόνο αφού το νησί μεταφέρθηκε από τη Δημοκρατία της Γένοβας στη Γαλλία. Ο πατέρας του Κάρλος Μαρία Βοναπάρτης καταγόταν από την Τοσκάνη και ανήκε στα χαμηλότερα στρώματα της αριστοκρατίας. Η μητέρα του, Λετίτσια Μαρία Ραμολίνο Βοναπάρτη, καταγόνταν επίσης απο οικογένεια ευγενών. Ο πατέρας της ήταν διοικητής της φρουράς του Ajaccio και αργότερα Γενικός Επιτηρητής Οδών και Γεφυρών στην Κορσική.
Ήταν ο δευτερότοκος γιός - μικρότερος κατά ενα χρόνο απο τον Τζιουζέπε ή Ζοζέφ - από συνολικά 8 αδέρφια με τρίτον κατά σειράν τον άλλο αδελφό του Λουκιανό ή Λουσιέν. Όταν ο Ναπολέων έφτασε στην ηλικία των 9 ετών, αυτός και ο Ζοζέφ στάλθηκαν στη Γαλλία για σπουδές. Ο Ναπολέων είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και αυτό τον αδήγησε να γίνει αξιωματικός του πυροβολικού, ενώ ο αδερφός του συνέχισε για να γίνει ιερέας.
Ο Ναπολέων επισκέφτηκε πολλές φορές την Κορσική στα επόμενα χρόνια. Η τελευταία φορά ήταν το 1799 κατά την επιστροφή του απο την εκστρατεία της Αιγύπτου.
Γαλλική Επανάσταση
Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της Επανάστασης ο Ναπολέων συνδέθηκε με τους Ιακωβίνους. Σε αυτό συνήργησαν οι αδελφοί του Ζοζέφ και Λουσιέν που ασχολήθηκαν με την πολιτική και τοποθετήθηκαν υπέρ του Ροβεσπιέρου. Ο Ναπολέων για αυτό το λόγο φυλακίστηκε για σύντομο διάστημα κατά τη διάρκεια της Λευκής Τρομοκρατίας που ακολούθησε την πτώση τους. Στην μετα τον Ροβεσπιέρο κατάσταση ο Λουσιέν βρέθηκε συνδεδεμένος με τον στρατιωτικο-πολιτικό Πωλ Μπαράς ο οποίος βρέθηκε στα ηνία μεν της μετα τον Ροβεσπιέρο κατάστασης αλλα και σε πολύ δύσκολη θέση από την οργανωμένη αντίδραση των φιλοβασιλικών η οποία εκδηλώθηκε μεταξύ άλλων με την κατάληψη από τους Άγγλους του ναυστάθμου της Τουλών με σκοπό να μπλοκάρουν την έξοδο της Γαλλίας στην Μεσόγειο. Μετά την πτώση των σκληρο-πυρηνικών επαναστατών οι βασιλικοί δελέαζαν συστηματικά ανθρώπους που θα επέτρεπαν την επιστροφή της βασιλείας. Ο Μπαράς γνωρίζοντας τον κίνδυνο από την τυχόν προσωπική προβολή ορισμένων, ζήτησε από τον Λουσιέν να του υποδείξει έναν αξιωματικό κοινής τους εμπιστοσύνης για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Τέτοιας εμπιστοσύνης μάλιστα που δεν θα του επέτρεπε στη συνέχεια την συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια του σε περίπτωση νίκης, η οποία θα στρέφονταν αργότερα εναντίον του Μπαράς. Η επιλογή ήταν φυσικά υπέρ του αδελφού του, Ναπολέοντα. Κατά την πολιορκία αυτή της Τουλών το 1793 ο Ναπολέων πρότεινε έναν στρατιωτικό ελιγμό ο οποίος αποδείχθηκε επιτυχής με αποτέλεσμα την απελευθέρωση της πόλης. Στις 22 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους πήρε προαγωγή και ξεκίνησε την άνοδο του καθώς κρίθηκε ότι ήταν ο πιο έμπιστος στρατιωτικός στην Επανάσταση εκείνη την στιγμή.
Το 1795 απέκρουσε εκ νέου τις οργανωμένες δυνάμεις βασιλόφρονων και αντεπεναστατών που επιτέθηκαν στον Κεραμεικό αν και αυτή την φορά η εμπλοκή εξετράπη σε άγρια σφαγή μεγάλου αριθμού πλήθους. Η συμμετοχή του όμως στη νίκη αυτή αύξησε σημαντικά το δημόσιο κύρος του νεαρού αξιωματικού και τον κατέστησε έναν από τους ευνοούμενους του Διευθυντήριου. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι εκείνην την εποχή ξεχώρισε τους αυριανούς του στρατηγούς ανάμεσα από τους αξιωματικούς που τον βοήθησαν στενά στις μάχες εκείνες.
Θα πρέπει πάντως να τονιστεί ότι μεγάλος αριθμός από τις επιτυχίες του δεν οφείλονταν στον ίδιο αλλά στην πρωτοβουλία των στρατηγών του οι οποίοι τον παράκουσαν αρκετά ώστε τελικά και να τον σώσουν σε κρίσιμες περιπτώσεις.
Στην εκστρατεία στην Αίγυπτο το 1798-1799, παρά τις αρχικές επιτυχίες της (κατάληψη της Μάλτας και της Αλεξάνδρειας) η όλη επιχείρηση κατάληξε σε φιάσκο κυρίως λόγω της κυριαρχίας των Άγγλων στη θάλασσα. Εντούτοις οι στρατηγοί του Βοναπάρτη Νικολά Νταβού και Αλεξάντρ Μπερτιέ τον είχαν ειδοποιήσει ανάλογα για παρόμοιο ενδεχόμενο , αλλά εκείνος όχι μόνο δεν τους εισάκουσε , αλλά και τους εγκατέλειψε για να επιστρέψει μόνος στη Γαλλία με σκοπό να ενισχύσει τη θέση του στο Διευθυντήριο. Κατά την επιστροφή του όμως τόνισε πολύ την παρουσία του φορώντας μερικά εξωτικά αραβικά ρούχα για να δώσει την εντύπωση του κατακτητή της Αιγύπτου. Η προπαγάνδα εκείνη ήταν έργο των Ζοζέφ και Λουσιέν ο οποίος προσπαθούσε να περιθωριοποιήσει τον Μπαράς και είχε αρχίσει να πλέκει τα δικά του σχέδια για την διακυβέρνηση της Γαλλίας, στην οποία ο Ναπολέων θα έπαιζε τον ρόλο του στρατιωτικού εγγυητή των αδελφών Βοναπάρτε.
Από στρατιωτικής άποψης τελικά η Ιταλική Εκστρατεία του 1796-1797, έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην ενίσχυση του ίδιου του Ναπολέοντα όπου κέρδισε σημαντικές μάχες εναντίον των Παπικών κρατών και των Αυστριακών με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Ιταλίας να περιέλθει υπό τον έλεγχο των Γάλλων.
Η Μάχη του Μαρένγκο (14 Ιουνίου 1800) είναι η πιο χαρακτηριστική από εκείνες που τον διέσωσαν οι στρατηγοί του. Αντίπαλός του ήταν ο Αυστριακός στρατηγός, Ελληνικής καταγωγής, Κ. Μελάς. Εκεί ο Ναπολέων από πλημμελή διάταξη των δυνάμεων του και αδιαφορία για την συγκέντρωση πληροφοριών για την θέση του αντιπάλου βρέθηκε άσχημα περικυκλωμένος από τον Μελά ο οποίος λίγο έλειψε να τον διαγράψει οριστικά από την ιστορία. Ο στρατηγός του Λουί Ντεσσαί (Luis Dessaix), ο οποίος είχε διαταχθεί να παραμείνει στα νότια της διάταξης, κατάλαβε τι συνέβαινε, εγκατέλειψε την θέση του και όρμησε να τον βοηθήσει αιφνιδιάζοντας τελικά τους Αυστριακούς σε μια στιγμή που εκείνοι είχαν δεδομένη την νίκη. Η απροσδόκητη αυτή εξέλιξη για τους Αυστριακούς άλλαξε την μοίρα της μάχης μέσα σε μια ώρα αλλά κόστισε την ζωή του ηρωικού Ντεσσαί. Αυτή μάλιστα δεν θα είναι και η μοναδική φορά που ο Ναπολέων χρεώνονταν μια νίκη εξαιτίας της πρωτοβουλίας των στρατηγών του, αλλά εκείνη ειδικά στο Μαρένγκο έφτασε πολύ κοντά στο να στοιχίσει την ύπαρξη του Ναπολέοντα και σχετικά πολύ ενωρίς στην ιστορική του καριέρα.
Το πραξικόπημα της 18ης Brumaire
Ανεξάρτητα από την επιδείνωση της στρατιωτικής κατάστασης, ο Ναπολέων επέστρεψε και γιατί του ζητήθηκε από το Διευθυντήριο, που πλέον ήταν ιδιαίτερα αντιδημοφιλές και πίστευε ότι ο νεαρός στρατηγός θα βελτίωνε τη δημόσια εικόνα του. Ο αββάς Σεγιές (Sieyes) παρουσίασε στο Ναπολέοντα ένα συνωμοτικό σχέδιο με σκοπό την ανατροπή του συντάγματος , εμπνευστής του οποίου ήταν ουσιαστικά ο Λουσιέν Βοναπάρτε ο οποίος στο παρασκήνιο είχε αρχίσει την πορεία της οικογενείας του προς την αρχή. Στις 9 Νοεμβρίου 1799 (18 Brumaire σύμφωνα με το επαναστατικό ημερολόγιο) μονάδες στρατού ανέλαβαν δράση και διέλυσαν τα νομοθετικά συμβούλια και ο Βοναπάρτης, ο Σεγιές και ο Ντυκό αναδείχθηκαν προσωρινοί σύμβουλοι και ανέλαβαν τη διακυβέρνηση του κράτους. Εντούτοις λίγο έλειψε να μαχαιρωθεί ο ίδιος ο Ναπολέων από βουλευτές και έφτασε μάλιστα στο σημείο να διακινδυνεύσει και την σύλληψη, εάν δεν επέμβαινε με περισσό θράσος και αποφασιστικότητα ο συνταγματάρχης ιππικού Γιοακείμ Μυρά, που από τότε θα αναδειχτεί σε πολύ σημαντικό του συνεργάτη και στρατηγό στις μελλοντικές του εκστρατείες. Παρότι ο Σεγιές πίστευε ότι θα επισκίαζε χωρίς δυσκολίες τον άπειρο σε πολιτικά ζητήματα Βοναπάρτη και είχε μεθοδεύσει τις εξελίξεις με τον καραδοκούντα Μπαράς, ο Ζοζέφ είχε εξαπατήσει τον Σεγιές που δεν γνώριζε το πλήρες σχέδιο των αδελφών Βοναπάρτε με αποτέλεσμα ο Ναπολέων να ανακηρυχτεί Πρώτος Ύπατος της Γαλλικής Δημοκρατίας ενώ οι Σεγιές και Μπαράς αποτραβήχτηκαν οριστικά από το πολιτικό προσκήνιο. Σε αυτό το σημείο τελειώνει η Γαλλική Επανάσταση και αρχίζει πλέον η Ναπολεόντεια Περίοδος της Γαλλίας (Α' Γαλλική Αυτοκρατορία 1804-1814). Το τέλος αυτό της επανάστασης ανακοίνωσε μάλιστα ο ίδιος ο Ναπολέων Βοναπάρτης στον γαλλικό λαό. Την ίδια ώρα ο διπλωμάτης του, Ταλλεϋράνδος, του πρότεινε την μελλοντική του αναρρίχηση στον θρόνο για να πάψει η Γαλλία να βρίσκεται στον στόχο των υπολοίπων βασιλείων της Ευρώπης που φοβόντουσαν πλέον για την επανάληψη του επαναστατικού φαινομένου και στις δικές του χώρες ειδικά από μια γειτονική χώρα που εξακολουθούσε να μην έχει βασιλέα. Ο Λουσιέν και ο Ταλλεϋράνδος είχαν από κοινού μελετήσει τα σχετικά σχέδια και τελικά ο Ναπολέων πείστηκε ήδη από τότε να αναλάβει τον ρόλο του Αυτοκράτορα της Γαλλίας, παρόλο που οι αρχικές του φιλοδοξίες ήταν μάλλον πολύ ταπεινότερες - τον ενδιέφερε μόνο μια θέση καθηγητή Μαθηματικών στο πανεπιστήμιο, είχε εξομολογηθεί στον Ταλλεϋράνδο.
Ναπολεόντεια περίοδος
Το 1804 μετά απο τέσσερα χρόνια ως Πρώτος Ύπατος και ενώ συνεχιζόταν ο πόλεμος με την Αγγλία ανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας. Στέφθηκε στην Παναγία των Παρισίων στις 2 Δεκεμβρίου 1804. Εκεί έλαβε όρκο διατήρησης των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης και έστεψε Αυτοκράτειρα την Ιωσηφίνα ντε Μπωαρναί.
Από την πρώτη Ιταλική Εκστρατεία ο Ναπολέων έθεσε τον εαυτό του ως προστάτη της Ιταλίας από την Αυστριακή επιρροή. Είχε δημιουργήσει την Ιταλική Δημοκρατία το 1802 και αργότερα, το 1805, δημιούργησε το Βασίλειο της Ιταλίας, το πρώτο ναπολεόντειο κράτος εκτός των γαλλικών συνόρων. Στις 26 Μαΐου το 1805 στο Μιλάνο, την πρωτεύουσα του νέου κράτους, στέφθηκε Βασιλιάς της Ιταλίας.
Στις 14 Οκτωβρίου του 1806 κατατρόπωσε τις Πρωσσικές δυνάμεις στις μάχες της Ιένας και Άουερσταντ ανοίγοντας το δρόμο για το Βερολίνο. Εκεί έθεσε σε ισχύ το περίφημο Διάταγμα του Βερολίνου, το οποίο απέβλεπε σε οικονομική κατάρρευση της Αγγλίας εφαρμόζοντας εμπάργκο στα Βρετανικά προϊόντα από την ηπειρωτική Ευρώπη. Ο σκοπός αυτής του της ενέργειας ήταν να αναγκάσει τους Βρετανούς να δεχθούν λήξη των εχθροπραξιών.
Στις 14 Ιουνίου 1807 νίκησε για δεύτερη φορά τους Ρώσσους και εκεί συμφωνήθηκε εκεχειρία με τον Τσάρο της Ρωσσίας Αλέξανδρο Α' στις 26 Ιουνίου. Ο Βοναπάρτης βρισκόταν πλέον στο απόγειο της στρατιωτικής και πολιτικής ισχύος. Αφού μεσολάβησαν νικηφόρες μάχες κατά των Αυστριακών και η συνθηκολόγηση της Βιέννης με τον Φραγκίσκο Α' της Αυστρίας, η συμφωνία ειρήνης με τους Ρώσσους βρέθηκε στα τάτταρα. Ο Ρώσος τσάρος ξεγέλασε τον Ναπολέοντα που του είχε υποσχεθεί να χαλιναγωγήσει τους Αυστριακούς τους οποίους αντίθετα χρησιμοποιούσε σαν αιχμή εναντίον του. Ο πεισματωμένος Ναπολέων οδήγησε, για δεύτερη φορά, τον στρατό του κατά της Ρωσσίας. Μετά από την πρώτη μεγάλη μάχη στο Μόσκοβα αναδείχθηκε νικητής και μπήκε στη Μόσχα. Η πόλη όμως ήταν κατεστραμμένη και άδικα ο Ναπολέων περίμενε τον Τσάρο να έλθει να του υπογράψει υποταγή. Εκεί οι σχέσεις του με τους στρατηγούς του έφτασαν στο χειρότερο ποτέ σημείο. Οι συμβουλές τους αποδείχτηκαν πολύ σοφές και του συνέστησαν υποχώρηση στον Νότο με το χειμώνα να πλησιάζει και διασφάλιση των περασμάτων των εφοδίων τους από πυκονοκατοικημένς περιοχές. Ο Ναπολέων, αν και αρχικά απέρριψε όλες τους τις υποδείξεις, τελικά διέταξε την οπισθοχώρηση του στρατού του, αλλά στην χειρότερη για τους Γάλλους στιγμή και τότε που οι συμβουλές των στρατηγών του δεν είχαν πια κανένα νόημα. Η δυνατότητα μάλιστα διαφυγής του ίδιου μέσα από την καταστροφή εκείνη έγινε ακριβώς, επειδή κάποιοι στρατηγοί του είχαν αρνηθεί να εφαρμόσουν κάποιες διαταγές του, όπως εκείνη που όρισε την πλήρη καταστροφή των γεφυρών που τον συνέδεαν με τα μετόπισθεν. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους για τη Μεγάλη Στρατιά (γαλ. Grande Armée), από της οποίας την αρχική δύναμη των 550.000 επέζησαν τελικά μόλις 70.000. Στην στρατιά αυτή ακολουθούσαν πολλοί επίσης σύμμαχοι από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι αμέσως μετά εστράφηκαν εναντίον του.
Το 1813 στη Λειψία έγινε η τριήμερη Μάχη των Εθνών μεταξύ 16 - 19 Οκτωβρίου. Εκεί ο Βοναπάρτης κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον έκτο συμμαχικό στρατό αποτελούμενο από Βρετανικά, Πρωσσικά, Ρωσσικά, Αυστριακά και Σουηδικά στρατεύματα. Η μάχη έληξε με ήττα των Γάλλων και πλέον η ίδια η Γαλλία απειλούταν με εισβολή. Στις 31 Μαρτίου 1814 το Παρίσι έπεσε και οι στρατηγοί του, που τον θεωρούσαν άμεσα υπεύθυνο, του ζήτησαν να παραιτηθεί απ το αξίωμά του και να παραδοθεί. Ο Ναπολέων έκανε μια απόπειρα δηλητηρίασης απ την οποία σώθηκε απ τον γιατρό του την τελευταία στιγμή και τελικά δέχτηκε την παραίτηση απ τον γαλλικό θρόνο ανταλλάσσοντας τον με εκείνο της μεσογειακής νήσου Έλβα στις 6 Απριλίου, στην οποία ουσιαστικά απομακρύνθηκε.
Το 1815 δραπέτευσε από το νησί και επέστρεψε στη Γαλλία. Οι βασιλικοί είχαν αρχίσει διαδοχικά να αναλαμβάνουν όλα τα αξιώματα της πολιτείας ενώ η φτώχεια απ τον πόλεμο τυραννούσε τώρα τον τόπο. Η δυσαρέσκεια εκείνη έκανε τον στρατό να τον υποδέχθεί ως αρχηγό και κυβέρνησε τη Γαλλία για 100 ημέρες. Μικρό μέρος μόνο των στρατηγών του ωστόσο τον ακολούθησε στην νέα του περιπέτεια. Ο Αλεξάντρ Μπερτιέ , ο καλύτερος επιτελικός του τον αγνόησε ενώ για κάποιο λόγο που ίσως υποδεικνύει φθόνο , ο καλύτερος στρατηγός του στο πεδίο της μάχης Νικολά Νταβού, τοποθετήθηκε σε επιτελική θέση στο Παρίσι μακριά όμως από το μέτωπο. Αυτό στάθηκε μοιραίο για την μοίρα του η οποία κρίθηκε στην μάχη του Βατερλό (στο σημερινό Βέλγιο) την 18 Ιουνίου, 1815. Παρόλο που η λέξη Βατερλό κατάντησε συνώνυμη της αποτυχίας, εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι Ναπολέων έπαιξε το εξυπνότερο ποτέ του στρατιωτικό επιχείρημα. Πιεζόμενος από τους Πρώσσους υπό τον Γκέμπχαρτ Λέμπερεχτ φον Μπλύχερ στα βορειανατολικά και με τους Άγγλους υπό τον Ουέλλινγκτον και τους άλλοτε συμμάχους του Βέλγους και Ολλανδούς να κρατούν τις Βρυξέλλες, έστειλε το 1/3 της δύναμής του υπό τον στρατηγό του Γκρουσσύ να επιτεθεί στους πρώτους ενώ την ίδια ώρα αιφνιδίαζε με την υπόλοιπη δύναμή του τους δεύτερους. Οι Άγγλοι έφτασαν στο σημείο μάλιστα της υποχώρησης κατά το απόγευμα της ίδιας μέρας όταν, από σαφές λάθος του Γκρουσσύ, οι Πρώσσοι παρουσιάστηκαν ανεμπόδιστοι στα νώτα των Γάλλων προκαλώντας φοβερή σύγχυση, η οποία μέσα στο σκοτάδι του απογεύματος αποσυντονίστηκε σε άτακτη φυγή.
Οι τρείς στρατηγοί του Ναπολέοντα οι οποίοι βρίσκονταν στις διαταγές του στο Βατερλό, Νέυ, Σουλτ και Γκρουσσύ παρουσίασαν επιδόσεις κάτω του μετρίου: Ο Νέυ, που είχε την φήμη του θαρραλέου επιδρομέα, έχασε διστακτικά χρόνο μιας μέρας μπροστά σε ένα αγγλικό οχύρωμα απόστασης λίγων χιλιομέτρων απ' το Βατερλό δίνοντας χρόνο αναδιοργάνωσης στον Ουέλλινγκτον. Ο Σούλτ, αν και συντονιστής της όλης επιχείρησης, έχασε συχνά την επαφή με τις μονάδες του στο μέτωπο. Ο Γκρουσσύ παρερμήνευσε την διαταγή του Ναπολέοντα νομίζοντας ότι έπρεπε παρακολουθεί μάλλον τους Πρώσσους και όχι να τους επιτεθεί. Αρνήθηκε μάλιστα πεισματικά την απελπισμένη παρέμβαση του υποδιοικητή του Ζουρντάν, ο οποίος του υπόδειξε να τρέξει αμέσως στο Βατερλό να βοηθήσει τον Βοναπάρτη, όταν ήταν πια σαφές απ' την βοή των πυροβόλων ότι εκεί γίνονταν η εμπλοκή. Ο Βοναπάρτης λογαριάζοντας ότι ανά πάσα στιγμή ο Γκρουσσύ θα συνέκλινε προς το Βατερλό, στις 18:30 της μέρας εκείνης θεώρησε ότι κέρδισε την μάχη και διέταξε πορεία στις Βρυξέλλες. Όταν όμως διαπίστωσε ότι ήταν οι Πρώσσοι που πλησίαζαν και όχι ο Γκρουσσύ, έχοντας αποσυντονίσει το αρχικό του σχέδιο κοντά στις 19:15 αποσύρονταν άναρχα προς τον νότο.
Εξορία και θάνατος
Ο Ναπολέων προσπάθησε άστοχα να διαφύγει στην Αμερική αλλά πιθανόν προδόθηκε και τελικά παραδόθηκε στους Άγγλους. Εξορίστηκε στη νήσο Αγία Ελένη, στον κόλπο της Γουινέας, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του στις 5 Μαΐου του 1821 και ώρα 5:49μμ. Ας σημειωθεί πάντως ότι με στοιχεία που αποκαλύφθησαν το 2005 μετά από χρωμοσωματική εξέταση των λειψάνων του η πιθανότητα να διέφυγε ο ίδιος μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα απόδρασης θεωρείται ισχυρή. Το μέγεθος του σκελετού και τα βιολογικά χαρακτηριστικά από μερικές τρίχες του που απόμειναν δεν φαίνεται να συμπίπτουν με εκείνα του Βοναπάρτη. Υπάρχει πιθανότητα το λείψανό του να ανοίκει σε άτομο της ακολουθίας του που σκοτώθηκε στην απόπειρα εκείνη ενώ ο ίδιος εικάζεται ότι πήρε το όνομα ενός κατοίκου της Αγ Ελένης που είχε εγκαταλέιψει το νησί , παντρεύτηκε την γυναίκα του και απόκτησε μάλιστα και μια κόρη η οποία έφερε το όνομα Λετίτσια , της μητέρας του Ναπολέοντα. Το όνομα έχει επίσημα καταγραφεί στα αρχεία του νησιού. Τελικά εικάζεται ότι θα τελείωσε τις μέρες του στο νησί εκείνο αλλά σε άλλη ηλικία φυσικά αλλά όχι σαν κρατούμενος των Άγγλων. Εικάζεται επίσης ότι στο όλο σχέδιο η Αγγλία δεν μπορεί να ήταν εντελώς αμέτοχη. Η διατήρηση εκείνης της ιδιόμορφης φυλάκισης-περιορισμού και τα πολιτικά γεγονότα που ακολούθησαν στην μετα-βοναπαρτική περίοδο έκανα μερικούς στην Αγγλική κυβέρνηση να θέλουν να δώσουν τέλος στην κατάσταση εκείνη της ιδιόμορφης ομηρίας του πρώην Γάλλου Αυτοκράτορα. Μια εκδοχή ότι υπέπεσε θύμα συστηματικής δηλητηρίασης με αρσενικό από τον Άγγλο γιατρό του δεν αποδείχτηκε κατά την βιολογική έρευνα. Ο θάνατός του αποδίδεται μάλλον σε καρκίνο του στομάχου καθώς ήδη απ την εποχή του Βατερλό υπέφερε τακτικά από σοβαρούς στομαχικούς πόνους με δευτερεύουσα αιτία το δηλητήριο που είχε πάρει κατά την απόπειρα αυτοκτονίας του μετά την παραίτησή του και του οποίου η επίδραση ήταν μακρόχρονη . Σχετική εκπομπή στην γαλλική τηλεόραση με τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάστηκε το 2006
Ναπολεόντειος Κώδικας
Ο Ναπολέων επέβαλε μια σειρά νομοθετικών, διοικητικών και θεσμικών μέτρων που διαμόρφωσαν καθοριστικά το χαρακτήρα της Γαλλίας και γενικότερα της Ευρώπης. Ίσως η πιο σημαντική είναι ο Ναπολεόντειος Κώδικας του 1807. Μέχρι τότε το νομικό πλαίσιο στη Γαλλία ήταν χαώδες. Αφενός η χώρα ήταν διαιρεμένη μεταξύ Βορρά (όπου επικρατούσε το ρωμαϊκό δίκαιο) και Νότου (όπου επικρατούσε το εθιμοτυπικό δίκαιο). Αφετέρου, η Γαλλική Επανάσταση είχε αφήσει πληθώρα νόμων πολλοί από τους οποίους δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, συμβάλλοντας περαιτέρω στη νομική σύγχηση που επικρατούσε στη χώρα. Ο Ναπολεόντειος Κώδικας απλοποίησε σημαντικά το νομικό πλαίσιο και επιπλέον, εφόσον ήταν γραμμένος σε απλή γλώσσα και απέφευγε την ειδική νομική ορολογία, μπορούσε να γίνει εύκολα κατανοητός από το μέσο Γάλλο. Ο ίδιος ο Βοναπάρτης είπε εξόριστος πλέον για τον Κώδικα: «Η πραγματική μου δόξα δεν είναι ότι κέρδισα 40 μάχες [...] Το Βατερλώ θα σβήσει την ανάμνηση τόσων πολλών νικών [...] Αυτό που τίποτα δεν μπορεί να καταστρεψει, αυτό που θα ζει για πάντα, είναι ο Κώδικας μου.»
Με την ονομασία Ναπολεόντειος Κώδικας φέρεται ο γαλλικός Αστικός Κώδικας που δημοσιεύθηκε επί Ναπολέοντος στις 21 Μαρτίου του 1804 με αρχικό όμως τίτλο "Αστικός Κώδικας των Γάλλων" και που μετονομάσθηκε κατά την αναδημοσίευσή του σε "Ναπολεόντειο Κώδικα" το 1807.
Ο Ναπολεόντειος Αστικός Κώδικας είναι γεγονός ότι βασίσθηκε στις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, η μεγάλη ιστορική του όμως σημασία είναι ότι πρώτος αυτός ο Κώδικας καθιέρωσε στην Ευρώπη την ισότητα πάντων των πολιτών έναντι του Νόμου. Αποτελούσε συμβιβασμό του παλαιού καθεστώτος με την Γαλλική Επανάσταση. Ενσωμάτωνε τις αρχές της ελευθερίας του ατόμου, της ελευθερίας επιλογής εργασίας, καθώς και την αρχή του Κοσμικού Κράτους.
Ο Ναπολέων γεννήθηκε στην πόλη Αιάκειο στην Κορσική, μόλις ένα χρόνο αφού το νησί μεταφέρθηκε από τη Δημοκρατία της Γένοβας στη Γαλλία. Ο πατέρας του Κάρλος Μαρία Βοναπάρτης καταγόταν από την Τοσκάνη και ανήκε στα χαμηλότερα στρώματα της αριστοκρατίας. Η μητέρα του, Λετίτσια Μαρία Ραμολίνο Βοναπάρτη, καταγόνταν επίσης απο οικογένεια ευγενών. Ο πατέρας της ήταν διοικητής της φρουράς του Ajaccio και αργότερα Γενικός Επιτηρητής Οδών και Γεφυρών στην Κορσική.
Ήταν ο δευτερότοκος γιός - μικρότερος κατά ενα χρόνο απο τον Τζιουζέπε ή Ζοζέφ - από συνολικά 8 αδέρφια με τρίτον κατά σειράν τον άλλο αδελφό του Λουκιανό ή Λουσιέν. Όταν ο Ναπολέων έφτασε στην ηλικία των 9 ετών, αυτός και ο Ζοζέφ στάλθηκαν στη Γαλλία για σπουδές. Ο Ναπολέων είχε μεγάλο ενδιαφέρον για τα μαθηματικά και αυτό τον αδήγησε να γίνει αξιωματικός του πυροβολικού, ενώ ο αδερφός του συνέχισε για να γίνει ιερέας.
Ο Ναπολέων επισκέφτηκε πολλές φορές την Κορσική στα επόμενα χρόνια. Η τελευταία φορά ήταν το 1799 κατά την επιστροφή του απο την εκστρατεία της Αιγύπτου.
Γαλλική Επανάσταση
Κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της Επανάστασης ο Ναπολέων συνδέθηκε με τους Ιακωβίνους. Σε αυτό συνήργησαν οι αδελφοί του Ζοζέφ και Λουσιέν που ασχολήθηκαν με την πολιτική και τοποθετήθηκαν υπέρ του Ροβεσπιέρου. Ο Ναπολέων για αυτό το λόγο φυλακίστηκε για σύντομο διάστημα κατά τη διάρκεια της Λευκής Τρομοκρατίας που ακολούθησε την πτώση τους. Στην μετα τον Ροβεσπιέρο κατάσταση ο Λουσιέν βρέθηκε συνδεδεμένος με τον στρατιωτικο-πολιτικό Πωλ Μπαράς ο οποίος βρέθηκε στα ηνία μεν της μετα τον Ροβεσπιέρο κατάστασης αλλα και σε πολύ δύσκολη θέση από την οργανωμένη αντίδραση των φιλοβασιλικών η οποία εκδηλώθηκε μεταξύ άλλων με την κατάληψη από τους Άγγλους του ναυστάθμου της Τουλών με σκοπό να μπλοκάρουν την έξοδο της Γαλλίας στην Μεσόγειο. Μετά την πτώση των σκληρο-πυρηνικών επαναστατών οι βασιλικοί δελέαζαν συστηματικά ανθρώπους που θα επέτρεπαν την επιστροφή της βασιλείας. Ο Μπαράς γνωρίζοντας τον κίνδυνο από την τυχόν προσωπική προβολή ορισμένων, ζήτησε από τον Λουσιέν να του υποδείξει έναν αξιωματικό κοινής τους εμπιστοσύνης για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Τέτοιας εμπιστοσύνης μάλιστα που δεν θα του επέτρεπε στη συνέχεια την συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια του σε περίπτωση νίκης, η οποία θα στρέφονταν αργότερα εναντίον του Μπαράς. Η επιλογή ήταν φυσικά υπέρ του αδελφού του, Ναπολέοντα. Κατά την πολιορκία αυτή της Τουλών το 1793 ο Ναπολέων πρότεινε έναν στρατιωτικό ελιγμό ο οποίος αποδείχθηκε επιτυχής με αποτέλεσμα την απελευθέρωση της πόλης. Στις 22 Δεκεμβρίου του ίδιου έτους πήρε προαγωγή και ξεκίνησε την άνοδο του καθώς κρίθηκε ότι ήταν ο πιο έμπιστος στρατιωτικός στην Επανάσταση εκείνη την στιγμή.
Το 1795 απέκρουσε εκ νέου τις οργανωμένες δυνάμεις βασιλόφρονων και αντεπεναστατών που επιτέθηκαν στον Κεραμεικό αν και αυτή την φορά η εμπλοκή εξετράπη σε άγρια σφαγή μεγάλου αριθμού πλήθους. Η συμμετοχή του όμως στη νίκη αυτή αύξησε σημαντικά το δημόσιο κύρος του νεαρού αξιωματικού και τον κατέστησε έναν από τους ευνοούμενους του Διευθυντήριου. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι εκείνην την εποχή ξεχώρισε τους αυριανούς του στρατηγούς ανάμεσα από τους αξιωματικούς που τον βοήθησαν στενά στις μάχες εκείνες.
Θα πρέπει πάντως να τονιστεί ότι μεγάλος αριθμός από τις επιτυχίες του δεν οφείλονταν στον ίδιο αλλά στην πρωτοβουλία των στρατηγών του οι οποίοι τον παράκουσαν αρκετά ώστε τελικά και να τον σώσουν σε κρίσιμες περιπτώσεις.
Στην εκστρατεία στην Αίγυπτο το 1798-1799, παρά τις αρχικές επιτυχίες της (κατάληψη της Μάλτας και της Αλεξάνδρειας) η όλη επιχείρηση κατάληξε σε φιάσκο κυρίως λόγω της κυριαρχίας των Άγγλων στη θάλασσα. Εντούτοις οι στρατηγοί του Βοναπάρτη Νικολά Νταβού και Αλεξάντρ Μπερτιέ τον είχαν ειδοποιήσει ανάλογα για παρόμοιο ενδεχόμενο , αλλά εκείνος όχι μόνο δεν τους εισάκουσε , αλλά και τους εγκατέλειψε για να επιστρέψει μόνος στη Γαλλία με σκοπό να ενισχύσει τη θέση του στο Διευθυντήριο. Κατά την επιστροφή του όμως τόνισε πολύ την παρουσία του φορώντας μερικά εξωτικά αραβικά ρούχα για να δώσει την εντύπωση του κατακτητή της Αιγύπτου. Η προπαγάνδα εκείνη ήταν έργο των Ζοζέφ και Λουσιέν ο οποίος προσπαθούσε να περιθωριοποιήσει τον Μπαράς και είχε αρχίσει να πλέκει τα δικά του σχέδια για την διακυβέρνηση της Γαλλίας, στην οποία ο Ναπολέων θα έπαιζε τον ρόλο του στρατιωτικού εγγυητή των αδελφών Βοναπάρτε.
Από στρατιωτικής άποψης τελικά η Ιταλική Εκστρατεία του 1796-1797, έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο στην ενίσχυση του ίδιου του Ναπολέοντα όπου κέρδισε σημαντικές μάχες εναντίον των Παπικών κρατών και των Αυστριακών με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος της Βόρειας Ιταλίας να περιέλθει υπό τον έλεγχο των Γάλλων.
Η Μάχη του Μαρένγκο (14 Ιουνίου 1800) είναι η πιο χαρακτηριστική από εκείνες που τον διέσωσαν οι στρατηγοί του. Αντίπαλός του ήταν ο Αυστριακός στρατηγός, Ελληνικής καταγωγής, Κ. Μελάς. Εκεί ο Ναπολέων από πλημμελή διάταξη των δυνάμεων του και αδιαφορία για την συγκέντρωση πληροφοριών για την θέση του αντιπάλου βρέθηκε άσχημα περικυκλωμένος από τον Μελά ο οποίος λίγο έλειψε να τον διαγράψει οριστικά από την ιστορία. Ο στρατηγός του Λουί Ντεσσαί (Luis Dessaix), ο οποίος είχε διαταχθεί να παραμείνει στα νότια της διάταξης, κατάλαβε τι συνέβαινε, εγκατέλειψε την θέση του και όρμησε να τον βοηθήσει αιφνιδιάζοντας τελικά τους Αυστριακούς σε μια στιγμή που εκείνοι είχαν δεδομένη την νίκη. Η απροσδόκητη αυτή εξέλιξη για τους Αυστριακούς άλλαξε την μοίρα της μάχης μέσα σε μια ώρα αλλά κόστισε την ζωή του ηρωικού Ντεσσαί. Αυτή μάλιστα δεν θα είναι και η μοναδική φορά που ο Ναπολέων χρεώνονταν μια νίκη εξαιτίας της πρωτοβουλίας των στρατηγών του, αλλά εκείνη ειδικά στο Μαρένγκο έφτασε πολύ κοντά στο να στοιχίσει την ύπαρξη του Ναπολέοντα και σχετικά πολύ ενωρίς στην ιστορική του καριέρα.
Το πραξικόπημα της 18ης Brumaire
Ανεξάρτητα από την επιδείνωση της στρατιωτικής κατάστασης, ο Ναπολέων επέστρεψε και γιατί του ζητήθηκε από το Διευθυντήριο, που πλέον ήταν ιδιαίτερα αντιδημοφιλές και πίστευε ότι ο νεαρός στρατηγός θα βελτίωνε τη δημόσια εικόνα του. Ο αββάς Σεγιές (Sieyes) παρουσίασε στο Ναπολέοντα ένα συνωμοτικό σχέδιο με σκοπό την ανατροπή του συντάγματος , εμπνευστής του οποίου ήταν ουσιαστικά ο Λουσιέν Βοναπάρτε ο οποίος στο παρασκήνιο είχε αρχίσει την πορεία της οικογενείας του προς την αρχή. Στις 9 Νοεμβρίου 1799 (18 Brumaire σύμφωνα με το επαναστατικό ημερολόγιο) μονάδες στρατού ανέλαβαν δράση και διέλυσαν τα νομοθετικά συμβούλια και ο Βοναπάρτης, ο Σεγιές και ο Ντυκό αναδείχθηκαν προσωρινοί σύμβουλοι και ανέλαβαν τη διακυβέρνηση του κράτους. Εντούτοις λίγο έλειψε να μαχαιρωθεί ο ίδιος ο Ναπολέων από βουλευτές και έφτασε μάλιστα στο σημείο να διακινδυνεύσει και την σύλληψη, εάν δεν επέμβαινε με περισσό θράσος και αποφασιστικότητα ο συνταγματάρχης ιππικού Γιοακείμ Μυρά, που από τότε θα αναδειχτεί σε πολύ σημαντικό του συνεργάτη και στρατηγό στις μελλοντικές του εκστρατείες. Παρότι ο Σεγιές πίστευε ότι θα επισκίαζε χωρίς δυσκολίες τον άπειρο σε πολιτικά ζητήματα Βοναπάρτη και είχε μεθοδεύσει τις εξελίξεις με τον καραδοκούντα Μπαράς, ο Ζοζέφ είχε εξαπατήσει τον Σεγιές που δεν γνώριζε το πλήρες σχέδιο των αδελφών Βοναπάρτε με αποτέλεσμα ο Ναπολέων να ανακηρυχτεί Πρώτος Ύπατος της Γαλλικής Δημοκρατίας ενώ οι Σεγιές και Μπαράς αποτραβήχτηκαν οριστικά από το πολιτικό προσκήνιο. Σε αυτό το σημείο τελειώνει η Γαλλική Επανάσταση και αρχίζει πλέον η Ναπολεόντεια Περίοδος της Γαλλίας (Α' Γαλλική Αυτοκρατορία 1804-1814). Το τέλος αυτό της επανάστασης ανακοίνωσε μάλιστα ο ίδιος ο Ναπολέων Βοναπάρτης στον γαλλικό λαό. Την ίδια ώρα ο διπλωμάτης του, Ταλλεϋράνδος, του πρότεινε την μελλοντική του αναρρίχηση στον θρόνο για να πάψει η Γαλλία να βρίσκεται στον στόχο των υπολοίπων βασιλείων της Ευρώπης που φοβόντουσαν πλέον για την επανάληψη του επαναστατικού φαινομένου και στις δικές του χώρες ειδικά από μια γειτονική χώρα που εξακολουθούσε να μην έχει βασιλέα. Ο Λουσιέν και ο Ταλλεϋράνδος είχαν από κοινού μελετήσει τα σχετικά σχέδια και τελικά ο Ναπολέων πείστηκε ήδη από τότε να αναλάβει τον ρόλο του Αυτοκράτορα της Γαλλίας, παρόλο που οι αρχικές του φιλοδοξίες ήταν μάλλον πολύ ταπεινότερες - τον ενδιέφερε μόνο μια θέση καθηγητή Μαθηματικών στο πανεπιστήμιο, είχε εξομολογηθεί στον Ταλλεϋράνδο.
Ναπολεόντεια περίοδος
Το 1804 μετά απο τέσσερα χρόνια ως Πρώτος Ύπατος και ενώ συνεχιζόταν ο πόλεμος με την Αγγλία ανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας. Στέφθηκε στην Παναγία των Παρισίων στις 2 Δεκεμβρίου 1804. Εκεί έλαβε όρκο διατήρησης των αρχών της Γαλλικής Επανάστασης και έστεψε Αυτοκράτειρα την Ιωσηφίνα ντε Μπωαρναί.
Από την πρώτη Ιταλική Εκστρατεία ο Ναπολέων έθεσε τον εαυτό του ως προστάτη της Ιταλίας από την Αυστριακή επιρροή. Είχε δημιουργήσει την Ιταλική Δημοκρατία το 1802 και αργότερα, το 1805, δημιούργησε το Βασίλειο της Ιταλίας, το πρώτο ναπολεόντειο κράτος εκτός των γαλλικών συνόρων. Στις 26 Μαΐου το 1805 στο Μιλάνο, την πρωτεύουσα του νέου κράτους, στέφθηκε Βασιλιάς της Ιταλίας.
Στις 14 Οκτωβρίου του 1806 κατατρόπωσε τις Πρωσσικές δυνάμεις στις μάχες της Ιένας και Άουερσταντ ανοίγοντας το δρόμο για το Βερολίνο. Εκεί έθεσε σε ισχύ το περίφημο Διάταγμα του Βερολίνου, το οποίο απέβλεπε σε οικονομική κατάρρευση της Αγγλίας εφαρμόζοντας εμπάργκο στα Βρετανικά προϊόντα από την ηπειρωτική Ευρώπη. Ο σκοπός αυτής του της ενέργειας ήταν να αναγκάσει τους Βρετανούς να δεχθούν λήξη των εχθροπραξιών.
Στις 14 Ιουνίου 1807 νίκησε για δεύτερη φορά τους Ρώσσους και εκεί συμφωνήθηκε εκεχειρία με τον Τσάρο της Ρωσσίας Αλέξανδρο Α' στις 26 Ιουνίου. Ο Βοναπάρτης βρισκόταν πλέον στο απόγειο της στρατιωτικής και πολιτικής ισχύος. Αφού μεσολάβησαν νικηφόρες μάχες κατά των Αυστριακών και η συνθηκολόγηση της Βιέννης με τον Φραγκίσκο Α' της Αυστρίας, η συμφωνία ειρήνης με τους Ρώσσους βρέθηκε στα τάτταρα. Ο Ρώσος τσάρος ξεγέλασε τον Ναπολέοντα που του είχε υποσχεθεί να χαλιναγωγήσει τους Αυστριακούς τους οποίους αντίθετα χρησιμοποιούσε σαν αιχμή εναντίον του. Ο πεισματωμένος Ναπολέων οδήγησε, για δεύτερη φορά, τον στρατό του κατά της Ρωσσίας. Μετά από την πρώτη μεγάλη μάχη στο Μόσκοβα αναδείχθηκε νικητής και μπήκε στη Μόσχα. Η πόλη όμως ήταν κατεστραμμένη και άδικα ο Ναπολέων περίμενε τον Τσάρο να έλθει να του υπογράψει υποταγή. Εκεί οι σχέσεις του με τους στρατηγούς του έφτασαν στο χειρότερο ποτέ σημείο. Οι συμβουλές τους αποδείχτηκαν πολύ σοφές και του συνέστησαν υποχώρηση στον Νότο με το χειμώνα να πλησιάζει και διασφάλιση των περασμάτων των εφοδίων τους από πυκονοκατοικημένς περιοχές. Ο Ναπολέων, αν και αρχικά απέρριψε όλες τους τις υποδείξεις, τελικά διέταξε την οπισθοχώρηση του στρατού του, αλλά στην χειρότερη για τους Γάλλους στιγμή και τότε που οι συμβουλές των στρατηγών του δεν είχαν πια κανένα νόημα. Η δυνατότητα μάλιστα διαφυγής του ίδιου μέσα από την καταστροφή εκείνη έγινε ακριβώς, επειδή κάποιοι στρατηγοί του είχαν αρνηθεί να εφαρμόσουν κάποιες διαταγές του, όπως εκείνη που όρισε την πλήρη καταστροφή των γεφυρών που τον συνέδεαν με τα μετόπισθεν. Αυτή ήταν και η αρχή του τέλους για τη Μεγάλη Στρατιά (γαλ. Grande Armée), από της οποίας την αρχική δύναμη των 550.000 επέζησαν τελικά μόλις 70.000. Στην στρατιά αυτή ακολουθούσαν πολλοί επίσης σύμμαχοι από όλη την Ευρώπη, οι οποίοι αμέσως μετά εστράφηκαν εναντίον του.
Το 1813 στη Λειψία έγινε η τριήμερη Μάχη των Εθνών μεταξύ 16 - 19 Οκτωβρίου. Εκεί ο Βοναπάρτης κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον έκτο συμμαχικό στρατό αποτελούμενο από Βρετανικά, Πρωσσικά, Ρωσσικά, Αυστριακά και Σουηδικά στρατεύματα. Η μάχη έληξε με ήττα των Γάλλων και πλέον η ίδια η Γαλλία απειλούταν με εισβολή. Στις 31 Μαρτίου 1814 το Παρίσι έπεσε και οι στρατηγοί του, που τον θεωρούσαν άμεσα υπεύθυνο, του ζήτησαν να παραιτηθεί απ το αξίωμά του και να παραδοθεί. Ο Ναπολέων έκανε μια απόπειρα δηλητηρίασης απ την οποία σώθηκε απ τον γιατρό του την τελευταία στιγμή και τελικά δέχτηκε την παραίτηση απ τον γαλλικό θρόνο ανταλλάσσοντας τον με εκείνο της μεσογειακής νήσου Έλβα στις 6 Απριλίου, στην οποία ουσιαστικά απομακρύνθηκε.
Το 1815 δραπέτευσε από το νησί και επέστρεψε στη Γαλλία. Οι βασιλικοί είχαν αρχίσει διαδοχικά να αναλαμβάνουν όλα τα αξιώματα της πολιτείας ενώ η φτώχεια απ τον πόλεμο τυραννούσε τώρα τον τόπο. Η δυσαρέσκεια εκείνη έκανε τον στρατό να τον υποδέχθεί ως αρχηγό και κυβέρνησε τη Γαλλία για 100 ημέρες. Μικρό μέρος μόνο των στρατηγών του ωστόσο τον ακολούθησε στην νέα του περιπέτεια. Ο Αλεξάντρ Μπερτιέ , ο καλύτερος επιτελικός του τον αγνόησε ενώ για κάποιο λόγο που ίσως υποδεικνύει φθόνο , ο καλύτερος στρατηγός του στο πεδίο της μάχης Νικολά Νταβού, τοποθετήθηκε σε επιτελική θέση στο Παρίσι μακριά όμως από το μέτωπο. Αυτό στάθηκε μοιραίο για την μοίρα του η οποία κρίθηκε στην μάχη του Βατερλό (στο σημερινό Βέλγιο) την 18 Ιουνίου, 1815. Παρόλο που η λέξη Βατερλό κατάντησε συνώνυμη της αποτυχίας, εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι Ναπολέων έπαιξε το εξυπνότερο ποτέ του στρατιωτικό επιχείρημα. Πιεζόμενος από τους Πρώσσους υπό τον Γκέμπχαρτ Λέμπερεχτ φον Μπλύχερ στα βορειανατολικά και με τους Άγγλους υπό τον Ουέλλινγκτον και τους άλλοτε συμμάχους του Βέλγους και Ολλανδούς να κρατούν τις Βρυξέλλες, έστειλε το 1/3 της δύναμής του υπό τον στρατηγό του Γκρουσσύ να επιτεθεί στους πρώτους ενώ την ίδια ώρα αιφνιδίαζε με την υπόλοιπη δύναμή του τους δεύτερους. Οι Άγγλοι έφτασαν στο σημείο μάλιστα της υποχώρησης κατά το απόγευμα της ίδιας μέρας όταν, από σαφές λάθος του Γκρουσσύ, οι Πρώσσοι παρουσιάστηκαν ανεμπόδιστοι στα νώτα των Γάλλων προκαλώντας φοβερή σύγχυση, η οποία μέσα στο σκοτάδι του απογεύματος αποσυντονίστηκε σε άτακτη φυγή.
Οι τρείς στρατηγοί του Ναπολέοντα οι οποίοι βρίσκονταν στις διαταγές του στο Βατερλό, Νέυ, Σουλτ και Γκρουσσύ παρουσίασαν επιδόσεις κάτω του μετρίου: Ο Νέυ, που είχε την φήμη του θαρραλέου επιδρομέα, έχασε διστακτικά χρόνο μιας μέρας μπροστά σε ένα αγγλικό οχύρωμα απόστασης λίγων χιλιομέτρων απ' το Βατερλό δίνοντας χρόνο αναδιοργάνωσης στον Ουέλλινγκτον. Ο Σούλτ, αν και συντονιστής της όλης επιχείρησης, έχασε συχνά την επαφή με τις μονάδες του στο μέτωπο. Ο Γκρουσσύ παρερμήνευσε την διαταγή του Ναπολέοντα νομίζοντας ότι έπρεπε παρακολουθεί μάλλον τους Πρώσσους και όχι να τους επιτεθεί. Αρνήθηκε μάλιστα πεισματικά την απελπισμένη παρέμβαση του υποδιοικητή του Ζουρντάν, ο οποίος του υπόδειξε να τρέξει αμέσως στο Βατερλό να βοηθήσει τον Βοναπάρτη, όταν ήταν πια σαφές απ' την βοή των πυροβόλων ότι εκεί γίνονταν η εμπλοκή. Ο Βοναπάρτης λογαριάζοντας ότι ανά πάσα στιγμή ο Γκρουσσύ θα συνέκλινε προς το Βατερλό, στις 18:30 της μέρας εκείνης θεώρησε ότι κέρδισε την μάχη και διέταξε πορεία στις Βρυξέλλες. Όταν όμως διαπίστωσε ότι ήταν οι Πρώσσοι που πλησίαζαν και όχι ο Γκρουσσύ, έχοντας αποσυντονίσει το αρχικό του σχέδιο κοντά στις 19:15 αποσύρονταν άναρχα προς τον νότο.
Εξορία και θάνατος
Ο Ναπολέων προσπάθησε άστοχα να διαφύγει στην Αμερική αλλά πιθανόν προδόθηκε και τελικά παραδόθηκε στους Άγγλους. Εξορίστηκε στη νήσο Αγία Ελένη, στον κόλπο της Γουινέας, όπου και παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του στις 5 Μαΐου του 1821 και ώρα 5:49μμ. Ας σημειωθεί πάντως ότι με στοιχεία που αποκαλύφθησαν το 2005 μετά από χρωμοσωματική εξέταση των λειψάνων του η πιθανότητα να διέφυγε ο ίδιος μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα απόδρασης θεωρείται ισχυρή. Το μέγεθος του σκελετού και τα βιολογικά χαρακτηριστικά από μερικές τρίχες του που απόμειναν δεν φαίνεται να συμπίπτουν με εκείνα του Βοναπάρτη. Υπάρχει πιθανότητα το λείψανό του να ανοίκει σε άτομο της ακολουθίας του που σκοτώθηκε στην απόπειρα εκείνη ενώ ο ίδιος εικάζεται ότι πήρε το όνομα ενός κατοίκου της Αγ Ελένης που είχε εγκαταλέιψει το νησί , παντρεύτηκε την γυναίκα του και απόκτησε μάλιστα και μια κόρη η οποία έφερε το όνομα Λετίτσια , της μητέρας του Ναπολέοντα. Το όνομα έχει επίσημα καταγραφεί στα αρχεία του νησιού. Τελικά εικάζεται ότι θα τελείωσε τις μέρες του στο νησί εκείνο αλλά σε άλλη ηλικία φυσικά αλλά όχι σαν κρατούμενος των Άγγλων. Εικάζεται επίσης ότι στο όλο σχέδιο η Αγγλία δεν μπορεί να ήταν εντελώς αμέτοχη. Η διατήρηση εκείνης της ιδιόμορφης φυλάκισης-περιορισμού και τα πολιτικά γεγονότα που ακολούθησαν στην μετα-βοναπαρτική περίοδο έκανα μερικούς στην Αγγλική κυβέρνηση να θέλουν να δώσουν τέλος στην κατάσταση εκείνη της ιδιόμορφης ομηρίας του πρώην Γάλλου Αυτοκράτορα. Μια εκδοχή ότι υπέπεσε θύμα συστηματικής δηλητηρίασης με αρσενικό από τον Άγγλο γιατρό του δεν αποδείχτηκε κατά την βιολογική έρευνα. Ο θάνατός του αποδίδεται μάλλον σε καρκίνο του στομάχου καθώς ήδη απ την εποχή του Βατερλό υπέφερε τακτικά από σοβαρούς στομαχικούς πόνους με δευτερεύουσα αιτία το δηλητήριο που είχε πάρει κατά την απόπειρα αυτοκτονίας του μετά την παραίτησή του και του οποίου η επίδραση ήταν μακρόχρονη . Σχετική εκπομπή στην γαλλική τηλεόραση με τα παραπάνω στοιχεία παρουσιάστηκε το 2006
Ναπολεόντειος Κώδικας
Ο Ναπολέων επέβαλε μια σειρά νομοθετικών, διοικητικών και θεσμικών μέτρων που διαμόρφωσαν καθοριστικά το χαρακτήρα της Γαλλίας και γενικότερα της Ευρώπης. Ίσως η πιο σημαντική είναι ο Ναπολεόντειος Κώδικας του 1807. Μέχρι τότε το νομικό πλαίσιο στη Γαλλία ήταν χαώδες. Αφενός η χώρα ήταν διαιρεμένη μεταξύ Βορρά (όπου επικρατούσε το ρωμαϊκό δίκαιο) και Νότου (όπου επικρατούσε το εθιμοτυπικό δίκαιο). Αφετέρου, η Γαλλική Επανάσταση είχε αφήσει πληθώρα νόμων πολλοί από τους οποίους δεν εφαρμόστηκαν ποτέ, συμβάλλοντας περαιτέρω στη νομική σύγχηση που επικρατούσε στη χώρα. Ο Ναπολεόντειος Κώδικας απλοποίησε σημαντικά το νομικό πλαίσιο και επιπλέον, εφόσον ήταν γραμμένος σε απλή γλώσσα και απέφευγε την ειδική νομική ορολογία, μπορούσε να γίνει εύκολα κατανοητός από το μέσο Γάλλο. Ο ίδιος ο Βοναπάρτης είπε εξόριστος πλέον για τον Κώδικα: «Η πραγματική μου δόξα δεν είναι ότι κέρδισα 40 μάχες [...] Το Βατερλώ θα σβήσει την ανάμνηση τόσων πολλών νικών [...] Αυτό που τίποτα δεν μπορεί να καταστρεψει, αυτό που θα ζει για πάντα, είναι ο Κώδικας μου.»
Με την ονομασία Ναπολεόντειος Κώδικας φέρεται ο γαλλικός Αστικός Κώδικας που δημοσιεύθηκε επί Ναπολέοντος στις 21 Μαρτίου του 1804 με αρχικό όμως τίτλο "Αστικός Κώδικας των Γάλλων" και που μετονομάσθηκε κατά την αναδημοσίευσή του σε "Ναπολεόντειο Κώδικα" το 1807.
Ο Ναπολεόντειος Αστικός Κώδικας είναι γεγονός ότι βασίσθηκε στις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, η μεγάλη ιστορική του όμως σημασία είναι ότι πρώτος αυτός ο Κώδικας καθιέρωσε στην Ευρώπη την ισότητα πάντων των πολιτών έναντι του Νόμου. Αποτελούσε συμβιβασμό του παλαιού καθεστώτος με την Γαλλική Επανάσταση. Ενσωμάτωνε τις αρχές της ελευθερίας του ατόμου, της ελευθερίας επιλογής εργασίας, καθώς και την αρχή του Κοσμικού Κράτους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου