Ολα τα χρησιμοποιείς και σε χρησιμοποιούν.
Να είσαι χρηστικός και να φθείρεσαι όπως ορίζει
η φύση σου. Να είσαι δοτικός. Κανείς δε μπορεί να
σου πάρει τίποτα, μόνο τη γεύση σου. Οσο περισσότερο
δίνεσαι, τόσο υπάρχεις. Οσο αφήνεσαι, τόσο μεγαλώνεις.
...Ολα είναι μικρά και περαστικά. Μόνο ένα είναι μεγάλο.
Το νόημα τους..
Λιώσε, πριν μορφοποιηθείς. Τίποτα δε σου ανήκει.
Μόνο το ταξίδι.

Παρασκευή 18 Μαρτίου 2011

ΤΟ ΑΙΑΚΕΙΟΝ

 
 
Ο τετράπλευρος περίβολος στη νότια πλατεία της Αγοράς, ο οποίος ανασκάφηκε το 1953, αρχικά ταυτίστηκε με το δικαστήριο της Ηλιαίας, το σημαντικότερο δικαστικό όργανο της δημοκρατικής Αθήνας. Νεότερες όμως έρευνες απέδειξαν ότι ο περίβολος δεν περιέκλειε κάποιο κτήριο, αλλά πιθανόν το υπαίθριο ιερό του Αιγινήτη ήρωα Αιακού, στο οποίο τον 4ο αι. π.Χ. αποθήκευε η πόλη της Αθήνας σιτηρά.
 
ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
 
Ο τετράπλευρος περίβολος στο νότιο τμήμα της Αγοράς ανασκάφηκε το 1953 από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας. Αρχικά ταυτίστηκε με το δικαστήριο της Ηλιαίας ως αποτέλεσμα συνδυασμού τριών παραγόντων: της θέσης του στην Αγορά, της πρώιμης χρονολόγησής του και της μορφολογίας του κτηρίου, που ταιριάζει με δικαστήριο. Η ταύτιση αυτή δεν έγινε γενικά αποδεκτή. Ο Τραυλός τοποθετούσε εκεί το Θησείο, ενώ και οι Hansen και Boegehold απέρριψαν την ταύτιση με την Ηλιαία. Ο δεύτερος θεωρούσε πάντως ότι ήταν δικαστήριο και συγκεκριμένα το Μετιόχειον ή Μείζον. Γεγονός είναι ότι δε βρέθηκαν εκεί αντικείμενα που να μαρτυρούν δικαστική δραστηριότητα.
 
Ο Stroud το ταύτισε με το ιερό του Αιακού για λόγους τοπογραφικούς αλλά και μορφολογικούς. Η άποψη αυτή φαίνεται πως γίνεται αποδεκτή από τους ανασκαφείς της Αγοράς σήμερα. Κλειδί της ταύτισης είναι μια επιγραφή του 374/373 π.Χ., που αναφέρει ότι η πόλη της Αθήνας φυλάσσει μεγάλες ποσότητες σιτηρών στο Αιακείον, το οποίο για το σκοπό αυτό θα πρέπει να στεγαστεί, αλλά και να δημιουργηθούν στο εσωτερικό του χώροι στεγανοί. Σε συνδυασμό με μια επιγραφή που αναφέρει ότι μια οικία του δήμου του Κολωνού συνόρευε ταυτόχρονα με την Αγορά και το Αιακείον, η ταύτιση του περίβολου με το συγκεκριμένο ιερό φαντάζει η πιθανότερη εκδοχή.
 
Περιγραφή
 
Πρόκειται για έναν τετράπλευρο, σχεδόν τετράγωνο περίβολο διαστάσεων 26,5 μ. (Β-Ν) x 31 μ. (Α-Δ) στο εσωτερικό, με συνολικό εμβαδόν περίπου 821 τ.μ.
 
Στην αρχική του φάση, ο περίβολος δεν περιλάμβανε κτίσματα στο εσωτερικό του ούτε ήταν στεγασμένος. Με βάση τα κεραμικά ευρήματα, η κατασκευή του θα πρέπει να τοποθετηθεί μετά το 550 π.Χ. Αν η ταύτιση με το Αιακείον γίνει αποδεκτή, τότε η πιθανότερη ημερομηνία κατασκευής του είναι τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. (507/506 π.Χ.), όταν οι Αθηναίοι έλαβαν χρησμό που τους προέτρεπε να προσεταιριστούν τον ήρωα Αιακό, προκειμένου να επικρατήσουν σε πόλεμο με τους γείτονές τους Ευβοείς, Βοιωτούς και Πελοποννήσιους, σύμφωνα με τη διήγηση του Ηροδότου.
 
Γενικά το κτήριο παρουσιάζεται πολύ κατεστραμμένο σήμερα, όπως και όλα τα οικοδομήματα της νότιας πλευράς. Ο βόρειος τοίχος του περίβολου πατούσε σε βαθμιδωτή θεμελίωση, ενώ στο υπόλοιπο τμήμα του, τα θεμέλια ήταν από ασβεστόλιθους. Η κύρια είσοδος βρισκόταν στο μέσο της βόρειας πλευράς και γινόταν μέσω κλίμακας πέντε βαθμίδων, εκ των οποίων σώζονται οι τρεις σήμερα (μέγεθος σκαλοπατιών: βάθος 80 εκ., εκ των οποίων 30 εκ. το γέμισμα από ασβεστόλιθο και 50 εκ. οι λίθοι, ύψος 36 εκ.). Οι βαθμίδες ήταν από σκληρούς ανοιχτόχρωμους ασβεστόλιθους, σε πολυγωνική διάταξη, ενωμένους με συνδέσμους.
 
Την ανωδομή των τοίχων αποτελούσαν τετράγωνοι λίθοι από τραχύ γκρίζο αιγινήτικο ασβεστόλιθο, εκ των οποίων σώζεται σήμερα μόνο ένας λίθος στην αρχική του θέση (διαστάσεις 1,20 μ. μήκος x 0,59 μ. πλάτος x 0,49 μ. ύψος). Η ανακάλυψη αυτή επέτρεψε την ανασύσταση της μορφής του τοίχου του περίβολου. Η κατώτερη στρώση λίθων είχε πλάτος 0,58-0,60 μ. και ύψος 0,50 μ. περίπου. Πάνω σε αυτή τη στρώση βρισκόταν μία άλλη με λίθους πλάτους 0,51 μ. και ύψους 0,725 μ., ενώ οι υπόλοιπες είχαν πλάτος και ύψος 0,48 μ. Το συνολικό ύψος παραμένει άγνωστο, εικάζεται όμως ότι θα πρέπει να ξεπερνούσε αυτό ενός μέσου ανθρώπου. Στη νότια μάλιστα πλευρά, όπου ο δρόμος βρισκόταν σε ύψος 1,50 μ. πάνω από το δάπεδο στο εσωτερικό του περιβόλου, θα πρέπει ο περίβολος να ήταν υψηλότερος. Στην κορυφή του τοίχου υπήρχε ένα γείσο με λίθους, που προεξείχαν περίπου 0,15 μ. σε κάθε πλευρά, και τριγωνική επίστεψη. Στην εξωτερική πλευρά, το σημείο ένωσης του γείσου με τον τοίχο ήταν διακοσμημένο με ανάγλυφο που έφερε γραπτό δωρικό ανθέμιο βαμμένο κόκκινο και πράσινο ή μπλε. Πολλά τμήματα του γείσου βρέθηκαν ενσωματωμένα σε άλλο κτήριο (το κτήριο C κάτω από τη Στοά του Αττάλου). Η εξωτερική πλευρά του βόρειου τοίχου, με βάση την υπόθεση του Stroud, καλυπτόταν από λευκό επίχρισμα όπου αναγράφονταν πληροφορίες για δίκες που λάμβαναν χώρα στην πόλη. Τμήματα του ενεπίγραφου επιχρίσματος βρέθηκαν σε ελληνιστικό πηγάδι.
 
Αν η ταύτιση με το ιερό του Αιακού είναι σωστή, τότε στο εσωτερικό θα πρέπει να φανταστούμε ένα βωμό και πιθανόν ένα στεγασμένο χώρο (ίσως απλό πρόπυλο), όπου είχε τοποθετηθεί το λατρευτικό άγαλμα που έφεραν οι Αθηναίοι από την Αίγινα περίπου το 480 π.Χ.
 
Θεωρείται ότι το νοτιοανατολικό τμήμα του κτηρίου επισκευάστηκε μετά την καταστροφή του το 480 π.Χ., αν και δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη χρονολογική ένδειξη. Εκείνη την περίοδο, ο νότιος τοίχος γίνεται απόλυτα παράλληλος με το βόρειο.
 
Με βάση τη επιγραφή που προαναφέρθηκε, το 374/373 π.Χ., ένα μέρος του ιερού θα πρέπει να τειχίστηκε και να στεγάστηκε. Οι ανασκαφείς αναγνωρίζουν μια εκτεταμένη αναδιοργάνωση του ιερού κατά το γ΄ τέταρτο του 4ου αι. π.Χ., όταν χτίστηκε η ΝΔ Κρήνη, η οποία μάλλον μοιραζόταν τον ίδιο πλευρικό τοίχο με το Αιακείον. Μία σειρά από δωμάτια προστέθηκαν στη δυτική πλευρά του κτηρίου την ίδια εποχή. Χτίστηκε ένας τοίχος με κατεύθυνση Β-Δ, σε απόσταση 5-6 μ. από το δυτικό τοίχο. Η κατασκευή ήταν αρκετά πρόχειρη και ο τοίχος είχε πλάτος 0,65-0,70 μ.
 
Στο νότιο τμήμα αυτής της πλευράς χτίστηκαν δύο τοίχοι με διεύθυνση Α-Δ, που σχηματίζουν μία σειρά από δωμάτια. Το νοτιότερο δωμάτιο έχει διαστάσεις 4,2 μ. από Β-Ν και το βορειότερο 3,25 μ. από Β-Ν. Οι τοίχοι τους πατούν πάνω στην αρχική πορεία του δυτικού τοίχου. Περίπου σε απόσταση 1,8 μ. από τα δωμάτια υπάρχουν οι βάσεις 4 κιόνων διαστάσεων 0,70-0,80 μ. Η διάμετρος των κιόνων θα ήταν περίπου 0,50 μ. Οι αποστάσεις μεταξύ των κιόνων ποικίλλουν από 2,5 έως 3,5 μ.
 
Την ίδια ίσως περίοδο προστέθηκε μία νέα κλίμακα στη βόρεια πλευρά του κτηρίου. Οι θεμελιώσεις της κλίμακας έχουν διαστάσεις 12,1 μ. (Α-Δ) x 1,4 μ. (Β-Ν). Οι βαθμίδες έχουν διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να ενώνονται με εκείνες της προηγούμενης κλίμακας. Είναι άγνωστο αν τη μνημειακή αυτή κλίμακα συνόδευε και η κατασκευή πρόπυλου, όπως υποθετικά αναφέρεται από τον Camp. Τέλος, την ίδια περίοδο προστέθηκε στο βόρειο τοίχο το μεγάλο ρολόι νερού, που έμεινε σε χρήση έως το 2ο αι. π.Χ.
 
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
 
Η μεγαλύτερη αναδιοργάνωση του ορθογώνιου περίβολου πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 2ου αι. π.Χ., όταν ενσωματώθηκε στο σύμπλεγμα της νότιας πλευράς της Αγοράς, μεταξύ της Νότιας Στοάς ΙΙ και της Μέσης Στοάς. Τότε θα πρέπει να προστέθηκε στο εσωτερικό του κτηρίου ένα περιστύλιο. Οι τέσσερις γωνίες αποτελούνται από τμήματα τοίχου που ενώνονται σε σχήμα L. Σε κάθε πλευρά υπάρχουν ακόμη 4 κίονες ή πεσσοί. Οι γωνιακοί τοίχοι έχουν διαστάσεις 2,1-2,4 μ., ενώ οι κίονες ή πεσσοί διαστάσεις 1,4-1,5 μ. Το μετακιόνιο διάστημα είναι περίπου 2,5 μ. Σχηματίζεται έτσι μια τετράγωνη πλατεία πλευράς 13 μ., η οποία περιβάλλεται από τέσσερις στεγασμένες πτέρυγες βάθους από 4,6 έως 5,4 μ.
 
Υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για τον τρόπο που στεγαζόταν ο χώρος: κατά την άποψη των ανασκαφέων, η πλατεία που σχηματίστηκε μετά την κατασκευή του περιστύλιου ήταν αστέγαστη, καθώς βρέθηκαν ίχνη από σκάψιμο στο βράχο που πιθανόν υποδηλώνει την ύπαρξη αγωγού. Κατά την άποψη του Thompson όμως (η οποία αποτυπώνεται και στα σχέδια του Ι. Τραυλού και στη μακέτα της Αγοράς), ο χώρος ήταν στεγασμένος με ένα είδος υπερώου με δίρριχτη στέγη. Φυσικά κανένα ίχνος του δεν έχει βρεθεί. Τα σχέδια του αρχιτέκτονα W.B. Dinsmoor Jr., που δημοσιεύονται στις πρόσφατες εκδόσεις των οδηγών της Αγοράς, παρουσιάζουν την απλή εκδοχή με αστέγαστο το εσωτερικό και αυτή πρέπει να ακολουθηθεί στην αναπαράσταση, αν συνυπολογίσει κανείς και το γεγονός ότι το κτήριο, αρχικά τουλάχιστον, ήταν ένα υπαίθριο ιερό.
 
ΡΩΜΑΪΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ
 
Μετά το 86 π.Χ. ο ορθογώνιος περίβολος καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό από το Σύλλα. Τα δυτικά δωμάτια καθαρίστηκαν και όλος ο χώρος χρησιμοποιήθηκε από εργαστήρια χαλκέων και κεραμέων, έως τα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. Ο χώρος καθαρίστηκε και ισοπεδώθηκε, ενώ άγνωστη παραμένει η μορφή και η χρήση του την εποχή αυτή.
 
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 
CAMP II, J.M., The Athenian Agora: A Guide to the Excavation and Museum 4 (Athens 1990) 180-181 (“Heliaia” ?).
CAMP II, J.M., “Rectangular Peribolos”, στο Boegehold, A., The Law Courts of Athens. Sites, Buildings, Equipment, Procedure and Testimonia, The American Excavations in the Athenian Agora, vol. XXVIII, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1996), σελ. 99-103.
CAMP II, J.M., The Athenian Agora, A Short Guide to the Excavations, Excavations of the Athenian Agora, Picture Book no 16, American School of Classical Studies (Princeton 2003), σελ. 21.
CAMP II, J.M., Η Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Οι Ανασκαφές στην καρδιά της κλασικής πόλης 2 (Αθήνα 2004), σελ. 68-70.
STROUD, R., The Athenian Grain-Tax Law of 374/373 B.C., Hesperia Supplement 29 (Princeton 1998), σελ. 85-108.
THOMPSON, H.A., “Excavations in the Athenian Agora: 1953”, Hesperia 23 (1954), σελ. 31-67, πίν. 12-17 (ιδίως σελ. 33-39).
THOMPSON, H.A. – WYCHERLEY, R., The Agora of Athens. The American Excavations in the Athenian Agora, vol. XIV, American School of Classical Studies at Athens (Princeton 1972), σελ. 62-65.

Δεν υπάρχουν σχόλια: