ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ ΤΟΥ ΘΗΣΕΑ

Ο Θησέας ξεκίνησε από την Αθήνα για την Κρήτη μ' ένα καράβι με μαύρα πανιά και υποσχέθηκε ότι θα σήκωνε άσπρα πανιά κατά την επιστροφή, όταν θα είχε απαλλάξει την Αθήνα από το βαρύ της φόρο. Ακολουθεί μια έντονη λογομαχία μεταξύ του Μίνωα και του Θησέα όπου ο τελευταίος ισχυρίζεται ότι κι αυτός είναι γιος θεού, του Ποσειδώνα. Για να το αποδείξει αποδέχεται την πρόκληση του Μίνωα και πέφτει να πιάσει το δαχτυλίδι που πέταξε στη θάλασσα. Εκεί τον υποδέχεται η Αμφιτρίτη που του χαρίζει έναν πορφυρό μανδύα και ένα στεφάνι από ρόδα οδηγώντας τον στο παλάτι του θεού. Ο Θησέας επιστρέφει από το βυθό με το δαχτυλίδι και αποδεικνύει τη θεϊκή του καταγωγή.

Ενα σπάνιο μινωικό δαχτυλίδι από την Ακρόπολη των Αθηνών, που οι αρχαιολόγοι αποκαλούν «το δαχτυλίδι του Θησέα» γιατί φέρει σκηνή ταυροκαθαψίων, συνεπώς παραπέμπει στον μύθο του Θησέα, επιθυμεί να αποκτήσει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο από την κάτοχό του. Το δαχτυλίδι αυτό θεωρείται μοναδικό, γιατί δεν έχουν βρεθεί άλλα αυτού του είδους (χρυσά σφραγιστικά) και αυτής της εποχής (τέλος 15ου - αρχές 14ου αι. π.Χ.) στον ελλαδικό χώρο, πέραν της Κρήτης. Παλαιότερα είχε βρεθεί ένα παρόμοιο στην αρχαία Αγορά.

Η ιστορία της ανεύρεσής του παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί παραπέμπει στη δεκαετία '50-60, όταν κατασκευαζόταν η ανατολική επέκταση του Μουσείου της Ακρόπολης. Τα χώματα απορρίπτονταν στη βόρεια πλευρά του βράχου, προς τα Αναφιώτικα, και ανάμεσα σ' αυτά φαίνεται πως ήταν και το πολύτιμο αυτό εύρημα. Το βρήκε στην αυλή του σπιτιού του στα Αναφιώτικα, πίσω από την εκκλησία του Αγίου Συμεών, ο πεθερός της κ. Αννας Φιλοπούλου-Τζουστάκη, η οποία τον περασμένο Μάρτιο πήγε και το παρέδωσε στην Εφορεία Αρχαιοπωλείων, για να λάβει άδεια κατοχής - όπως ορίζει ο νέος αρχαιολογικός νόμος. Οπως μας είπε η ίδια, φεύγοντας ο πεθερός της από τα Αναφιώτικα, πήρε το δαχτυλίδι και το έκρυψε στο εξοχικό του, στην Αγ. Μαρίνα της Βάρκιζας. Οταν το σπίτι αυτό γκρεμίστηκε, το δαχτυλίδι βρέθηκε και εκείνη το παρέδωσε στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, με την επιθυμία -λόγω της σκηνής του αγώνα που παρουσιάζει- να εκτεθεί στην ολυμπιακή έκθεση «Αγών» που ετοίμαζε την άνοιξη το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Παρόλο που τελικά το εύρημα δεν παρουσιάσθηκε στην έκθεση, γιατί δεν ήταν -όπως τα υπόλοιπα εκθέματα- κλασικής εποχής, απασχόλησε τους αρχαιολόγους του Μουσείου και κυρίως την υπεύθυνη της Προϊστορικής συλλογής Λένα Παπάζογλου για το θέμα της παράστασής του. Εκτός από τον ταύρο που φαίνεται στο κέντρο της οβάλ σφενδόνης (2,7x1,8 εκατοστά), απεικονίζεται στην άκρη ένα φυτό, που δηλώνει το χώρο διεξαγωγής των ταυροκαθαψίων, χώρο υπαίθριο. Υπάρχει επίσης και ένα αιλουροειδές, πιθανόν λιοντάρι, που ετοιμάζεται να επιτεθεί. Το λιοντάρι δεν έχει θέση στην παράσταση αυτή, λένε οι αρχαιολόγοι. Ισως αποτελεί τμήμα κάποιας άλλης σκηνής και πάντως χρήζει περαιτέρω μελέτης.

Στην εισήγησή της προς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, όπου συζητήθηκε το αίτημα της ιδιοκτήτριάς του για «άδεια κατοχής», η κ. Παπάζογλου ανέφερε πως το σφραγιστικό αυτό δαχτυλίδι είναι πολύ ενδιαφέρον, γιατί η παράστασή του διαφέρει από τα αντίστοιχα της Κρήτης. Επιβεβαίωσε το ότι στη δεκαετία του '50-60, σύμφωνα με τα Χρονικά Δελτία, έριχναν τα χώματα από την Ακρόπολη προς τα σπίτια του Αγ. Συμεών, στα Αναφιώτικα (τα σπίτια έπειτα κατεδαφίστηκαν για την αποκατάσταση του αρχαίου Περιπάτου που περιβάλλει τον βράχο).

Οσο για τη γνησιότητα του δαχτυλιδιού δεν υπάρχουν πολλές αμφιβολίες, γιατί οι πρώτες αρχαιομετρικές αναλύσεις που έγιναν στα εργαστήρια του Μουσείου συνηγορούν ως προ το ότι είναι αυθεντικό. Αν αυτό αποδειχθεί και από τα εργαστήρια του «Δημόκριτου», θα μένει μόνο η εκτίμηση της αξίας τού δαχτυλιδιού από την 3μελή επιτροπή που όρισε το ΚΑΣ (Δημακοπούλου, Παπάζογλου και Δημοπούλου), προκειμένου να αγοραστεί. Προς το παρόν δόθηκε άδεια κατοχής στην κ. Φιλοπούλου και συνεπώς το δικαίωμα αμοιβής, εφόσον επιθυμεί να το κρατήσει το Μουσείο. Στη συζήτηση, όμως, που έγινε ο γεν. διευθυντής Αρχαιοτήτων Λ. Κολώνας αμφισβήτησε ευθέως το δικαίωμα αυτό του ιδιώτη, γιατί η περιοχή των Αναφιώτικων μέχρι την οδό Αδριανού είναι κηρυγμένη ως αρχαιολογική. «Τότε, αν κάποιος περπατώντας στη λεωφόρο Αμαλίας, που είναι επίσης αρχαιολογική, βρει ένα αρχαίο, του λέμε καλύτερα να πάει να το πουλήσει», επισήμανε ο νουνεχής αρχαιολόγος.

Πάντως, το τελευταίο σπάνιο δαχτυλίδι που αγόρασε το Δημόσιο από ιδιώτη ήταν «το δαχτυλίδι του Μίνωα», η αξία του οποίου εκτιμήθηκε στα 400.000 ευρώ και ο κάτοχός του έλαβε (σύμφωνα με τον παλαιό αρχαιολογικό νόμο) τα μισά, ήτοι 200.000 ευρώ. «Το δαχτυλίδι του Θησέα» είναι πολύ μικρότερο, λένε οι αρχαιολόγοι που τα έχουν δει και τα δύο, και φέρει παράσταση πολύ πιο απλή. Ωστόσο, η τιμή του δεν θα είναι -όπως εκτιμούν- αμελητέα.