Ολα τα χρησιμοποιείς και σε χρησιμοποιούν.
Να είσαι χρηστικός και να φθείρεσαι όπως ορίζει
η φύση σου. Να είσαι δοτικός. Κανείς δε μπορεί να
σου πάρει τίποτα, μόνο τη γεύση σου. Οσο περισσότερο
δίνεσαι, τόσο υπάρχεις. Οσο αφήνεσαι, τόσο μεγαλώνεις.
...Ολα είναι μικρά και περαστικά. Μόνο ένα είναι μεγάλο.
Το νόημα τους..
Λιώσε, πριν μορφοποιηθείς. Τίποτα δε σου ανήκει.
Μόνο το ταξίδι.

Τετάρτη 19 Μαΐου 2010

ΠΛΑΤΩΝ


Ο Πλάτων είχε αριστοκρατική καταγωγή από την μεριά της μητέρας του και ονομαζόταν αρχικά Αριστοκλής, έμεινε όμως στην Ιστορία γνωστός με το προσωνύμιο Πλάτων. Σε νεαρή ηλικία είχε νικήσει σε αγώνες των Ισθμίων και πιθανόν είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «Πλάτων» από το πλατύ στέρνο που διέθετε ως αθλητής. Στις βιογραφίες της ύστερης αρχαιότητας (Ολύμπιος Λαέρτιος κ.ά.) γίνεται αντιληπτή η προσπάθεια να περιγραφεί ο Πλάτων ως «θεϊκός άνθρωπος». Ο μετέπειτα φιλόσοφος έγραφε αρχικά τραγωδίες και δράματα. Οι βιογράφοι του Πλάτωνα αναφέρουν ότι η συνάντησή του με το Σωκράτη άλλαξε τόσο πολύ τη ζωή του μαθητή, ώστε αυτός έκαψε τα πρώτα έργα του.
Μετά την εκτέλεση του Σωκράτη (399) κατέφυγε ο Πλάτων φοβισμένος για λίγο καιρό στα Μέγαρα, κοντά στο συμμαθητή του Ευκλείδη (συνωνόματο του Μαθηματικού). Ύστερα γύρισε στην Αθήνα, όπου για 10 χρόνια ασχολήθηκε με τη συγγραφή φιλοσοφικών έργων, τα οποία φέρουν τη σφραγίδα της σωκρατικής φιλοσοφίας. Στη συνέχεια ταξίδεψε ο Πλάτων στην Αίγυπτο και στην Κυρήνη, όπου σχετίστηκε με το μαθηματικό Θεόδωρο και στη συνέχεια στον Τάραντα της Ιταλίας, όπου γνώρισε τη διδασκαλία μαθητών του Πυθαγόρα, από τη φιλοσοφική σκέψη των οποίων επηρεάστηκε αποφασιστικά. Στην Αυλή του βασιλιά των Συρακουσών Διονυσίου Α΄ γνώρισε ο Πλάτων το βασιλικό γυναικάδελφο Δίωνα, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Η φιλία αυτή προκάλεσε όμως τις υποψίες του βασιλιά για εξυφαινόμενη συνωμοσία, γι' αυτό εκδιώχτηκε ο επισκέπτης από τη Σικελία.

Στην Αίγινα κινδύνεψε ο Πλάτων να πουληθεί ως δούλος αλλά τον διέσωσε ο Κυρηναίος φίλος του Αννίκερης. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα ίδρυσε στο άλσος του ήρωα Ακάδημου τη λεγόμενη «Ακαδημία Πλάτωνος», από την οποία ο σημαντικότερος μαθητής που ξεπήδησε ήταν ο Αριστοτέλης και είχε ως στόχο να εκπαιδεύσει «φιλοσόφους πολιτικούς», οι οποίοι θα είχαν τα κατάλληλα εφόδια για να κυβερνήσουν, σύμφωνα με την πολιτική θεωρία του Πλάτωνα. Αυτή η σχολή λειτούργησε για περισσότερα από 900 χρόνια, μέχρι που την κατάργησε ο Ιουστινιανός το 529, επειδή ο ανερχόμενος νεοπλατωνισμός απειλούσε τη χριστιανική διδασκαλία.

Ο Πλάτων επισκέφτηκε για τρίτη φορά την αυλή των Συρακουσών το 361, με σκοπό να συμφιλιώσει το Δίωνα με το Διονύσιο. Αυτή τη φορά κινδύνεψε και η ζωή του. Τον έσωσε η επέμβαση του πυθαγόρειου Αρχύτα. Ο Δίωνας δολοφονήθηκε το 353 κι έτσι ο Πλάτων έχασε κάθε ελπίδα για την αποδοχή και εφαρμογή των πολιτικών του ιδεών σε μια πόλη.

Το εκτενές έργο του Πλάτωνα που έχει διασωθεί δεν είναι, εκτός από λίγες εξαιρέσεις, μία συστηματική πραγματεία. Είναι γραμμένο σε διαλόγους, οι οποίοι μέσα από εκτεταμένη χρήση μύθων που εξυπηρετούν το σχολιασμό και την επεξήγηση, γίνονται κατανοητοί όχι μόνο από τους φιλοσόφους αλλά και από τον απλό λαό. Η πλατωνική φιλοσοφία είναι ιδεοκρατική. Εισάγει δηλαδή τη θεωρία των ιδεών, οι οποίες κατά τον Πλάτωνα είναι οι γενικοί και αιώνιοι τύποι των πραγμάτων, οι ουσίες που γίνονται αντιληπτές μόνο με το λογικό και όχι με την αίσθηση. Τα αισθητά τα θεωρεί είδωλα των ιδεών. Έτσι ο Πλάτων αναγνωρίζει δύο κόσμους, τον αισθητό, ο οποίος διαρκώς μεταβάλλεται και βρίσκεται σε ασταμάτητη ροή, κατά τον Ηράκλειτο, και το νοητό κόσμο, τον αναλλοίωτο, δηλαδή τις ιδέες, οι οποίες υπάρχουν σε τόπο επουράνιο. Αυτές είναι τα αρχέτυπα αυτού του ορατού κόσμου, τα αιώνια πρότυπα και παραδείγματα.

Στην ψυχή διακρίνει ο Πλάτων τρία μέρη, το λογιστικό, το θυμοειδές και το επιθυμητικό. Γι' αυτό και αναγνωρίζει τρεις αρετές, τη σοφία, την ανδρεία και τη σωφροσύνη, η καθεμία από τις οποίες αντιστοιχεί και σε ένα από τα τρία μέρη της ψυχής. Τις τρεις αυτές αρετές της ψυχής τις παραλληλίζει ο Πλάτων με τις τρεις χορδές της λύρας, την υπάτη, τη μέση και τη νήτη. Αλλά οι τρεις αυτές αρετές πρέπει να αναπτύσσονται αρμονικά, ώστε το λογιστικό ως θείο να κυβερνά, το θυμοειδές να υπακούει σ' αυτό ως βοηθός, και τα δύο μαζί να διευθύνουν το επιθυμητικό, για να μην επιχειρεί να άρχει αυτό, αφού είναι το πιο άπληστο και το κατώτερο μέρος της ψυχής. Από την αρμονική ανάπτυξη των τριών αρετών αποτελείται η δικαιοσύνη, η οποία είναι αρμονία των τριών άλλων αρετών.

Επειδή και η πόλη αποτελεί μία μεγέθυνση του ανθρώπου, διακρίνει ο Πλάτων και σ' αυτήν τρία γένη: το βουλευτικό, το πολεμικό και το χρηματικό, τα οποία αντιστοιχούν προς τα τρία μέρη της ψυχής. Όπως στον άνθρωπο, έτσι και στην ιδανική πολιτεία πρέπει να υπάρχει η δικαιοσύνη, δηλαδή η αρμονία, που πετυχαίνεται, όταν και στην πόλη το καθένα από τα γένη εκτελεί το δικό του έργο και δεν επιδιώκει τα ξένα. Κατά τα σημερινά δεδομένα, η αντίληψη του Πλάτωνα για την ιδανική πολιτεία είναι ολοκληρωτική.

Η επίδραση του Πλάτωνα ως φιλοσόφου υπήρξε τεράστια. Η ιστορία της φιλοσοφίας μέχρι τον Κικέρωνα είναι γεμάτη από τις ιδέες του και αυτές, είτε αμφισβητούνται, είτε γίνονται αποδεκτές. Η φιλοσοφία του Πλάτωνα επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τη διδασκαλία της χριστιανικής εκκλησίας, η οποία υιοθέτησε πολλές από τις σκέψεις του Πλάτωνα (Ωριγένης) για να ερμηνευτούν τα ιερά κείμενα και τα εκκλησιαστικά δόγματα. Αλλά και η νεότερη φιλοσοφική σκέψη δεν έμεινε ανεπηρέαστη από τον Πλάτωνα. Τα διάφορα φιλοσοφικά συστήματα ή προσπαθούν να ανατρέψουν τις πλατωνικές ιδέες ή στηρίζονται σ' αυτές.

Ο μεγάλος φιλόσοφος πέθανε περί 347 σε ηλικία περίπου 80 ετών. Ο τάφος του ήταν κοντά στην Ακαδημία του, αλλά δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.

1 σχόλιο:

ΙΟΥΛΙΑ ΓΑΛΗΝΟΥ είπε...

Όταν ο Πλάτων ήταν μωρό, η μητέρα του τον πήγε στον Υμηττό, για να θυσιάσουν στον Απόλλωνα και στις Νύμφες. Η μητέρα του κάθησε να ξεκουραστεί. Τότε ήλθαν μέλισσες και άφησαν μέλι πάνω στα χείλια του, πράγμα που θεωρήθηκε χρησμός για την γλυκύτητα των λόγων του.
( αλλά και η μήτηρ αυτού μετά τον τόκον λαβούσα αυτόν ανήγαγεν εν τω Υμηττώ όρει, θύσαι βουλομένη Απόλλωνι τε νομίω και Νύμφαις. Και εν τούτω καταθεμένη αυτόν εύρεν αυτόν υποστρέψασα πεπληρωμένον έχοντα το στόμα μέλιτος· ελθούσαι γαρ μέλιτται τούτο πεποιήκεσαν προμηνύουσαι ότι τα εξ αυτού μέλλοντα ρεύσαι μέλιστος έσται γλυκύτερα κατά τον ποιητήν).
Σαν επίγραμμα στον τάφο του γράφτηκε : «Αυτούς τους δύο, τον Ασκληπιό και τον Πλάτωνα , γέννησε ο Απόλλων, τον ένα για να γιατρεύει σώματα και τον άλλο για να γιατρεύει ψυχές».
( ‘δύο Απόλλων φυσ’, Ασκληπιόν ηδέ Πλάτωνα, τον μεν ίνα ψυχήν, τον δ’ίνα σώμα σόοι.’ )